Shalqiri : Pemë apo perime?

Unë e di që shumë prej jush ndoshta po mendojnë, “Po, është pemë!”, Por mund të habiteni kur mësoni se shumë njerëz e klasifikojnë atë si një perime. Vetëm pyesni njerëzit në Oklahoma, ku shalqiri është perime zyrtare e shtetit. Duke qenë kështu, kam bërë disa hulumtime për të arritur në fund të kësaj dileme.

Diçka që ka shije aq të ëmbël dhe të shijshme duhet të jetë pemë, apo jo?

Në të vërtetë, jo, por do të kthehemi në atë pikë më vonë. Dallimi në mes të frutave dhe perimeve shkon përtej shijes tonë dhe shpesh ka të bëjë më shumë me klasifikime të veçanta botanike.

Por është i familjes së pjeprit, dhe pjeprat janë fruta, kështu që kjo nuk e bën shalqirin pemë?

Është e vërtetë që shalqiri dhe pjeprat e tjerë (që janë fruta) janë në familjen Cucurbitaceae, por shalqiri është në gjininë e Citrullus, dhe është një dallim i konsiderueshëm midis këtyre dy llojeve.

Shkëlqyeshëm. Pra, çfarë është përkufizimi i një “perime”?

Fjalori, përcakton perime si “çdo gjë që bëhet ose merret nga bimët”. Në thelb, kjo do të thotë se të gjitha frutat janë gjithashtu perime.

Aq shumë duhet shfletuar fjalorin për sqarime. Kush i bën këto rregulla dhe pse ata po përpiqen të na ngatërrojnë?

“Rregullat” mbi atë që është ose nuk janë një perime nuk janë vendosur në gur dhe shpesh janë të hapura për interpretim subjektiv. Në shumë raste, dallimi bëhet në bazë të asaj se si përdoret prodhimi dhe si i pëlqen. Kjo është përmendur si një dallim i kuzhinës.

Për shembull, duke përdorur dallimet e kuzhinës (që lidhen me pyetjen tonë të parë rreth shijes), gjërat që kanë sasi të ulët fruktoze (dmth. Sheqeri) dhe kanë një shije të shijshme konsiderohen perime dhe gjërat që janë më të ëmbla konsiderohen fruta. Për të sqaruar më tej familjen e perimeve, shumica e njerëzve e konsiderojnë perimet si gjethe, dhe rrënjë të bimëve të caktuara, gjë që ndihmon në përcaktimin se përse selino, karrota, sallata e gjelbër dhe qepët janë të gjitha, pa mëdyshje, perime.

Pra, nga një perspektivë kulinare, gjërat e ëmbla janë fruta dhe gjërat jo të ëmbla janë perime?

Në esencë jo,  por fakti që frutat kanë farëra (botanikisht dihet) dhe janë të ëmbël është një pjesë e rëndësishme e procesit biologjik. Aspekti i ëmbël i frutave inkurajon shumë kafshë për t’i ngrënë ato dhe,më vonë, shpërndajnë fara së bashku me disa plehëra.

Kjo është ajo që tha dreri kur zbuloi pemishten e mollës. Dhe jo për t’iu shtuar dyshimet, por duhet gjithashtu të theksohet se disa gjëra mund të konsiderohen edhe si fruta por edhe perime.

Kjo nuk është e drejtë.

Eshte e vertete. Specat dhe domatet janë konsideruar perime, sepse ata janë pikantë dhe kanë sasi të vogël sheqeri, edhe pse ata kanë fara, e cila teknikisht i bën ato fruta.

Në kuptimin botanik apo shkencor, kungujt, kastravecat janë të gjitha fruta, sepse ato kanë fara. Megjithatë, në kuptimin e kuzhinës, këto artikuj janë të gjitha perimet. Prandaj, konsiderohen se i  përkasin të dy kategorive!

A janë “fregetables”?

Ju mund të pyetni të tjerët por mund të dukeni qesharak.

Në disa raste, dallimi midis frutave dhe perimeve është vendosur edhe nga Gjykata Supreme e SHBA-së, ashtu si në rastin e 1893 të Nix kundër Heddenit. Sipas ligjeve tarifore të SHBA-ve, atëherë perimet e importuara u shtohet tatimi, por për fruta nuk ndodhte kjo. Nuk kishte shumë kohë para se disa importues të zemëruar të domates (Nix) u lodhën nga pagimi i taksave, pasi që domatja konisderohej botanikisht si frut dhe e çuan çështjen në gjykatë. Gjykata e lartë përfundimisht vendosi në favor të taksapaguesit (Hedden) dhe klasifikoi domaten si një perime … të paktën për qëllime tatimore.

Gjithmonë vjen puna tek paratë, apo jo? Pra, pse shalqiri konsiderohet perime?

Jo. Disa nga dallimet vijnë nga USDA, e cila vendosi kështu pasi që shalqiri mbillet nga fara, pastaj korret dhe pastaj pastrohet nga toka si perime të tjera, atëherë duhet klasifikuar si një perime. USDA e forcoi këtë pozicion duke vënë në dukje se shalqiri është rritur si një perime duke përdorur mënyrën e njëjtë si tek perimet, por nuk do të hyj në këto detaje këtu.

Dhe kështu, misteri se nëse shalqiri është një frut apo perime është zgjidhur!

Nese e thua ti.

Në fakt, USDA thotë kështu, dhe ata janë një grup shumë i zgjuar njerëzish. Përfundimi është ky: Dallimi ndërmjet frutave dhe perimeve shpesh mbivendoset dhe, në shumë raste, zbret në dallimet kulturore. Dhe pa marrë parasysh se çfarë e quani, asgjë nuk ndryshon faktin se shalqiri është një nga gjërat më të mira që Zoti ka krijuar.

Të paktën pajtohemi për diçka!