Obeziteti: Simptomat, Diagnostifikimi dhe Trajtimi

Çka është Obeziteti?

Obeziteti është kur peshoni më shumë se ajo që konsiderohet një peshë e shëndetshme për moshën, gjininë dhe gjatesinë tuaj. Kur jeni obez, trupi juaj ka më shumë (yndyrë) qeliza, dhe ato janë më të mëdha se normalja. Obeziteti mund të ndodhë në çdo moshë. Ruajtja e një peshe të shëndetshme të trupit është një nga mënyrat më të mira për të shmangur problemet shëndetësore të lidhura me peshën, siç është diabeti i tipit 2 ose sëmundjet e zemrës.

Një mashkull në të 40-tat që vuan nga obeziteti

Simptomet e obezitetit

Simptomat e zakonshme të obezitetit përfshijnë ngulfatje, djersitje , gërhitje dhe paaftësia për të marrë pjesë plotësisht në aktivitete fizike. Është një kusht që të çon në probleme të tjera të rënda shëndetësore. Secili nga këto probleme shëndetësore ka grupin e vet të simptomave.

Çfarë e shkakton obezitetin?

Nëse hani kalori më shumë se qeë përdor trupi juaj, kaloritë shtesë do të ruhen si yndyrë trupi. Të pasurit shumë yndyrë trupit të çon në obezitet. Kaloritë  janë shuma e energjisë në ushqimin që hani. Disa ushqime kanë më shumë kalori sesa të tjerat. Për shembull, ushqimet që janë të larta në yndyrë dhe sheqer janë gjithashtu të larta në kalori. Shkaqe të tjera që kontribojnë në obezitet përfshijnë:

• Moshën
• Gjenetika (obeziteti mund të zhvillohet në familje)
• Shprehitë e këqija të gjumit
• Shtatëzania
• Lenjen e pirjes  se duhanit.

Disa ilaçe dhe kushte mjekësore mund ta bëjnë të vështirë mbajtjen e peshës së trupit  shëndetshëm ose humbjen e peshës. Barnat përfshijnë:

• Antihistamines, alfa bllokuesit(alergji)
• Beta bllokuesit, methyldopa (presioni i lartë i gjakut)
• Insulinë, sulfonilure (diabet)
• Litium (sëmundje maniak-depresive)
• Neuroleptikët (skizofrenia)
• Progestin (endometrioza)
• Ilaqet kundër depresionit triciklik (depresioni)
• Valproat (epilepsi).

Kushtet mjekësore që mund të ndikojnë në peshën tuaj përfshijnë:

• Çrregullime hormonale
• Sindromi ovarian polycystic
• Sëmundja e Cushing
• Diabeti
• Hypothyroidism
• Çrregullime kardiovaskulare
• Dështimi kongestiv i zemrës
• Kardiomiopatia hipertropike idiopatike
• Çrregullime të valvulave të zemrës
• Çrregullime gjumi
• Apnea e gjumit
• Sindromi i rezistencës së rrugëve të siperme  të frymëmarrjes
• Çregullime te ngrenies
• Bulimia
• Sindromi i dëshirës per karbohidrate(ëmbelsira)

Bisedoni me mjekun tuaj nëse mendoni se keni ose keni pasur ndonjë nga gjëndjet e mësipërme ose merrni ilaçet të listuara  më sipër. Në disa raste, trajtimet specifike për gjendjen tuaj mjekësore ose ndryshimin e ilaçeve mund të bëjnë ndryshime në përpjekjet tuaja për të menaxhuar peshën tuaj.

Si diagnostikohet obeziteti?

Një person mund të përcaktojë nëse është obez duke e ditur Indeksin e Mases së Trupit (IMT). Kjo llogarit peshën tuaj duke vlerësuar moshën, gjininë dhe gjatesinë tuaj. Një IMT midis 25 dhe 30 është definuar si mbipeshë. Një IMT prej 30 apo më shumë konsiderohet obezë. Një shenjë tjetër e obezitetit është matja e belit tuaj (barku). Shpërndarja  e yndyrës trupore rreth belit tuaj lidhet me një numër çështjesh shëndetësore.

Nëse mendoni se mund të jeni obez, vizitoni mjekun tuaj. Ai ose ajo do të flasë me ju për ndonjë simptomë të lidhur me peshën që mund të keni. Ai ose ajo gjithashtu mund të llogarisë IMT-në tuaj dhe të masë belin tuaj. Megjithatë, ka llogaritëse të IMT-së  online për t’ju ndihmuar të bëni këtë vetë. Thjesht plotësoni informacionet e profilit që kërkon llogaritësi (mosha, gjinia, pesha dhe gjatësia).

Gjithashtu, ju mund të matni belin tuaj duke mbështjellur një shirit matës rreth belit tuaj (më afër kërthizes se barkut). Mjeku juaj mund të ju tregojë se cila është pesha ideale per trupin tuaj.

A mund të parandalohet apo shmanget obeziteti?

Për fat të keq, nuk mund t’i kontrollosh disa faktorë të rrezikut, siç është mosha dhe historia e familjes. Megjithatë, mund të zvogëloni rrezikun per obezitet duke ngrënë ushqim të shëndetshëm dhe duke ushtruar. Nëse shprehitë  tuaja të gjumit po kontribojnë në obezitetin tuaj, bisedoni me mjekun tuaj. Nëse jeni i shqetësuar se lënja e pirjes së duhanit do të shtojë peshën tuaj, bisedoni me mjekun tuaj për opsionet. Gjithashtu, bisedoni me mjekun tuaj për kushtet e tjera shëndetësore ose ilaçet që mund të ndikojnë në peshën tuaj.

Trajtimi i obezitetit

Obeziteti trajtohet duke humbur peshën dhe duke e mbajtur atë konstant. Qëllimi juaj është të ulni IMT-në tuaj në atë që është e përshtatshme për moshën, gjininë dhe gjatësinë tuaj. Për gratë, beli juaj duhet të jetë jo më shumë se 88.9 cm. Për meshkujt, ky numër është 101.6 cm. Humbja e peshës është ajo qe shumica e njerëzve luftojnë. Disa mund ta bëjnë këtë me dietë dhe stërvitje, disa mund të kenë nevojë të ndryshojnë ilaçet e tyre dhe disa mund të kërkojnë operacione.

Mjeku juaj mund t’ju ndihmojë të vendosni se çfarë keni nevojë dhe çfarë funksionon më mirë për rrethanat tuaja. Filloni me hapa të vegjël dhe vendosni qellime te arritëshme. Edhe humbja e 10% e peshës suaj aktuale mund të ketë përfitime të konsiderueshme shëndetësore. Ndryshime të vogla mund të bëjnë një ndryshim të habitshëm në shëndetin tuaj.

Mjeku juaj mund të ofrojë sugjerime praktike që nuk kërkojnë një rishikim të plotë të mënyrës tuaj aktuale të jetës. Në disa raste, mjeku juaj mund t’ju referojë tek një specialist i të ushqyerit. Ai duhet të jetë një dietist i regjistruar. Ky person mund të ofrojë këshillime rreth zgjedhjeve ushqimore.

Në disa raste, vetëm dieta dhe stërvitja mund të mos jenë të mjaftueshme për t’ju ndihmuar të humbni peshë. Mjeku juaj mund të flasë me ju në lidhje me ilaçet me recete per humbje peshe. Këto ilaçe janë të dobishme vetëm kur përdoren me ushqime të shëndetshëme  dhe ushtrime.

Mjeku juaj gjithashtu mund të flasë me ju nëse mund të jeni kandidat për kirurgji të humbjes së peshës. Kirurgjia me humbje peshe (kirurgji bariatrike) mund t’ju ndihmojë të humbni sasi të mëdha peshe nëse jeni obezë. Ashtu si me ilaçet me recetë, kirurgjia e humbjes së peshës është më e suksesshme kur përdoret si pjesë e një jetese të shëndetshme afatgjatë, duke përfshirë dietën dhe stërvitjen.

Disa nga operacionet më të zakonshme të humbjes së peshës përfshijnë:

• Kirurgjia  anashkaluese e stomakut. Gjatë këtij operacioni, mjeku juaj do të bëjë një qese të vogël në krye të stomakut tuaj. Zorrët e vogla pastaj lëvizen nga fundi i stomakut në qesen e re. Gjatë ngrënies, ushqimi që gëlltitni shkon në qesen e re dhe pastaj në zorrën e vogël, “anashkalon” stomakun tuaj.
• Unaza gastrike e rregullueshme laparoskopike. Në këtë operacion, doktori juaj do të vendosë një shirit, sikur rrip, rreth lukthit tuaj. Ajo e ndanë lukthin në dy sektorë të ndarë. Ka një pasazh të vogël ndërmjet dy sektorëve.
• Devijim biliopankreatik me ndryshim në zorrën 12 gishtore. Gjatë këtij operacioni, doktori do të largoj pjesën më të madhe të lukthit tuaj. Efektet e mundëshme anësore përfshijnë pamundësinë e absorbimit të të gjitha vitaminave dhe materieve ushqyese për të cilat trupi ka nevoj. Doktori juaj do të monitoroj nga afër progresin tuaj pas këtij operacioni.
• Mënga gastrike. Në këtë operacion, një pjesë e lukthit tuaj do të largohet duke krijuar hapësirë më të vogël për ushqim.

Mjeku juaj mund të shpjegojë procedurat e ndryshme, rreziqet, të vendosni nëse jeni kandidat i mirë për kirurgji dhe të vendosni për një procedurë që do të ishte alternativa më e mirë për ju.

Ekspertët besojnë se ju nuk duhet të përpiqeni të humbni më shumë se 2 kilogramë në javë. Humbja e më shumë se 2 kilogramëve në një javë zakonisht do të thotë se po humbni lëngjet dhe muskujt mbështetes  në vend të humbjes së yndyrës së tepërt. Nëse e bëni këtë, do të keni më pak energji. Ju do të keni më shumë gjasa të fitoni përsëri peshën.

Humbja e peshës është gjysma e betejës. Mbajtja e peshës kërkon ndryshime të përhershme në stilin e jetës tuaj. Kjo përfshin një dietë të shëndetshme dhe stërvitje. Mbështetja e miqve tuaj, familjes ose grupit mbështetës mund të ndihmojë.

Të jetosh me obezitet

Të jetosh me obezitet do të thotë të jetosh me probleme shëndetësore kronike. Obeziteti mund të kontribojë në një numër problemesh serioze shëndetësore, duke përfshirë:

• Artritin
• Kancerin
• Sëmundja e arteries koronare
• Depresion
• Sëmundje e fshikëzes  së vrerit
• Probleme gjinekologjike, të tilla si infertiliteti
• Tension të lartë
• Kolesterol i lartë
• Sindroma metabolike
• Goditje
• Diabet tip 2.

Pyetje që mund t’i bëni mjekut tuaj

• Unë kam provuar gjithçka për të humbur peshë. Pse nuk funksionon?
• Çfarë mund të bëjë për të kapërcyer historinë time familjare të obezitetit?
• Çfarë mund të bëj për të parandaluar obezitetin te fëmijët e mi?
• A është kirurgjia e humbjes së peshës e rrezikshme?