Hipertensioni Pulmonar: Simptomat, Diagnostifikimi dhe Trajtimi

“Pulmonar” nënkupton “në mushkëri” dhe “hipertension” do të thotë “presion i lartë i gjakut”. Hipertensioni pulmonar është një rritje e presionit në enët e gjakut që bartin gjak në mushkëri. Ky është një problem serioz shëndetësor.Arteriet pulmonare janë enët e gjakut që bartin gjak nga zemra në mushkëri.

Këto arteriet mund të ngushtohen, të bllokohen ose të dëmtohen. Kur kjo ndodh, ato nuk mund të bartin aq shumë gjak në mushkëri. Kjo shkakton presion në arteriet e ngushta për t’u rritur. Kjo e vë në tendosje zemrën sepse duhet të punojë më shumë për të qarkulluar gjakun. Me kalimin e kohës, kjo dobëson zemrën dhe  mund të ndodhë dështim i saj.

Simptomat

Hipertensioni pulmonar mund të mos shkaktojë simptoma në fillim. Shpesh, gulçimi ose të errësuarit e syve gjatë aktiviteteve është simptoma e parë. Ndërsa sëmundja bëhet më e keqe, simptomat mund të përfshijnë:

• Më shumë ndërprerje të frymëmarrjes, me ose pa aktivitet.
• Lodhje.
• Dhimbje ose presion gjoksi.
• Rrahje të shpejta të zemrës.
• Dhimbje në anën e sipërme të djathtë të barkut.
• Humbje e oreksit.
• Marramendje ose lodhje.
• Ënjtje e kyqeve, këmbëve dhe barkut.
• Ngjyrë e kaltër në lëkurën ose buzët tuaja.
• Simptomat e hipertensionit pulmonar zakonisht e kufizojnë aftësinë e një personi për të ushtruar dhe bërë aktivitete të tjera.

Çfarë shkakton hipertension pulmonar?

Shumë gjëra mund të shkaktojnë hipertension pulmonar. Kjo mund ta vështirësoj gjetjen e shkakut të saktë. Ndonjëherë sëmundja trashëgohet. Kjo do të thotë se kalon nga prindi në fëmijë me anë të gjeneve. Herë të tjera, shkaku nuk dihet. Ky quhet hipertension pulmonar idiopatik.

Kur hipertensioni pulmonar zhvillohet për shkak të një gjendje tjetër shëndetësore, quhet hipertension pulmonar dytësor. Problemet e frymëmarrjes si emfizema, bronkiti akut, bronkiti kronik, si dhe apnea e gjumit, janë shkaqe të zakonshme të hipertensionit pulmonary sekondar.

Shkaqe të tjera përfshijnë:

• Dështimin kongjestiv të zemrës.
• Defekte të lindjes në zemër.
• Dromcat e gjakut në arteriet pulmonare.
• Infeksionin HIV.
• Sëmundjen e mëlçisë / cirroza.
• Sëmundjet e indeve lidhëse si lupusi ose skleroderma.
• Fibrozën pulmonare (një kusht që shkakton dhëmbëza në mushkëri).
• Disa ilaçe ose droga të rrugës.

Disa njerëz kanë rrezik më të lartë të zhvillimit të hipertensionit pulmonar.

Kjo përfshinë njerëzit të cilët:

• Kanë histori familjare të kësaj gjendje.
• Kanë gjendje të caktuara shëndetësore, të tilla si sëmundje të zemrës, sëmundje të mushkërive, sëmundje të mëlçisë, infeksion HIV ose mpiksje të gjakut në arteriet pulmonare.
• Përdorin drogë të rrugës (si metamfetamina ose kokaina) ose ilaçe të caktuara diete.
• Jetojnë në lartësi të mëdha.

Si diagnostikohet hipertensioni pulmonar?

Shenjat e hipertensionit pulmonar mund të jenë të ngjashme me shenjat e shumë problemeve të tjera shëndetësore. Kjo e bënë të vështirë diagnozën. Mjeku do të kryejë teste për të vlerësuar presionin e gjakut në arteriet pulmonare. Ai ose ajo do të dëshirojë gjithashtu të zbulojë se sa mirë punojnë zemra dhe mushkëritë tuaja.

Këto teste mund të përfshijnë:

• Rrezatim X të gjoksit.
• Testim të frymëmarrjes që quhet test i funksionit të mushkërive.
• Një ehokardiogram (nganjëherë quhet “eho”).

Mjeku juaj gjithashtu mund të ketë nevojë të bëjë teste të tjera për të zbuluar nëse një gjendje tjetër shëndetësore po shkakton hipertension pulmonar.

Këto mund të përfshijnë:

• Teste të gjakut.
• CT gjoksi.
• Rezonancë magnetike të gjoksit.

Nëse mjeku juaj përcakton që keni hipertension pulmonar, ai ose ajo do të dojë të shoh sa është e rëndë gjendja. Për këtë, ata mund të urdhërojnë një test ushtrimesh. Këto teste matin nivelin tuaj të aktivitetit dhe sa mirë funksionojnë mushkëritë dhe zemra gjatë kohës që ushtroni. Këto teste mund të bëhen edhe gjatë trajtimit për të parë se sa mire po funksionon trajtimi.

A mund të parandalohet ose shmanget hipertensioni pulmonar?

Jo të gjitha hipertensionet pulmonar mund të parandalohen. Por ju mund të bëni përpjekje për të parandaluar kushtet e tjera që mund të shkaktojnë sëmundjen. Këto përfshijnë presionin e lartë të gjakut, sëmundjet e zemrës, sëmundjen e mëlçisë dhe sëmundjen kronike të mushkërive nga përdorimi i duhanit.

Trajtimi i Hipertensionit Pulmonar

Nuk ka kurë për hipertensionin pulmonar. Por trajtimi mund të përmirësojë simptomat dhe të ngadalësojë përparimin e sëmundjes. Lloji i trajtimit që merrni mund të varet nga ajo që shkakton hipertensionin pulmonar. Nëse shkaku është i njohur, trajtimi i shkakut mund të përmirësojë gjendjen tuaj. Për shembull, nëse gjendja juaj shkaktohet nga një sëmundje e mushkërive, mund të keni nevojë për terapi oksigjeni për të rritur nivelin e oksigjenit në gjak. Ose nëse kjo shkaktohet nga mpiksja e gjakut në mushkëri, ka të ngjarë që të merrni ilaçe për të parandaluar mpiksjen e gjakut.

Ekzistojnë disa trajtime që përdoren shpesh për trajtimin e hipertensionit pulmonar pa marrë parasysh shkakun.

Ato përfshijnë:

• Diuretikë (pilula uji). Këto zvogëlojnë grumbullimin e lëngjeve në trupin tuaj.
• Gjak-hollues. Këto medikamente ndihmojnë në parandalimin e mpiksjes së gjakut nga formimi ose rritja.
• Terapi të oksigjenit. Kjo ngre nivelin e oksigjenit në gjak.
• Ky ilaç ndihmon që zemra të rrahë më fort dhe të pompojë më shumë gjak.
• Ilaçe të tjera. Ilace që relaksojnë enët e gjakut lejojnë që të rrjedhë më shumë gjak.

Ndryshimet e jetesës gjithashtu mund t’ju ndihmojnë të ndjeheni më mirë. Nëse pini duhan, ndaloni. Mbani një peshë të shëndetshme, hani një dietë ushqyese dhe zvogëloni sasinë e stresit në jetën tuaj. Nëse gërhisni me zë të lartë ose keni shenja të tjera të apneas së gjumit, pyesni mjekun tuaj për një studim të gjumit për të diagnostikuar këtë gjendje.

Pyetni mjekun për t’ju rekomanduar mënyra për të qëndruar sa më aktiv. Aktiviteti i rregullt mund të ndihmojë në përmirësimin e aftësisë tuaj për të qenë aktiv.

Në disa raste të rënda, njerëzit që kanë hipertension pulmonar kanë nevojë për trajtim kirurgjik. Kjo mund të përfshijë transplantimin e mushkërive ose transplantimin e zemrës dhe mushkërive.

Mjeku juaj do të vendosë se çfarë lloj trajtimi është i drejtë për ju.

Të jetosh me hipertension pulmonar

Për shkak se nuk ka shërim për hipertension pulmonar, do t’ju duhet të mësoni të menaxhoni gjendjen tuaj. Mënyra më e mirë për ta bërë këtë është duke ndjekur planin e trajtimit të zhvilluar mes jush dhe mjekut tuaj. Folni me mjekun tuaj nëse simptomat ndryshojnë ose përkeqësohen. Mësoni se cilat simptoma mund të kërkojnë trajtim emergjent, si për shembull dhimbja në gjoks. Bërja e ndryshimeve të jetesës gjithashtu mund të ndihmojë në gjendjen tuaj.

Kjo mund të përfshijë:

• Lënien duhanin. Pirja e duhanit përkeqëson simptomat e hipertensionit pulmonar.
• Ndiqni një dietë të shëndetshme. Hani shumëllojshmëri të frutave, perimeve, drithërave dhe proteina plotësuese. Bisedoni me mjekun tuaj për të parë nëse keni nevojë të kufizoni sasinë e kripës në dietën tuaj. Gjithashtu pyesni nëse duhet të kufizoni sasinë e vitaminës K. Vitamina K gjendet në zarzavate me gjethe jeshile dhe disa vajra. Mund të ndikojë në funksionimin e barnave  për hollim të gjakut.
• Jini aktiv fizikisht. Mundohuni të jeni sa më aktiv që mundeni. Përfshini aktivitet të rregullt, siç është ecja, në rutinën tuaj. Pyetni mjekun tuaj nëse ka ndonjë aktivitet që duhet të shmangni. Këto mund të përfshijnë bartjen e objekteve të rënda, qëndrimin në vaskë me ujë të nxehtë ose udhëtimet në zona me lartësi të madhe.
• Merrni mbështetje për çështje emocionale. Të jetosh me hipertension pulmonar mund të shkaktojë shqetësim, ankth, stres ose depresion. Flisni për ndjenjat tuaja me mjekun tuaj. Ai ose ajo do të jetë në gjendje t’ju drejtojë në llojin e ndihmës që i’u nevojitet. Kjo mund të përfshijë bisedën me ndonjë këshilltar, medikamente për depresion ose pjesëmarrjen në ndonjë grup mbështetjeje ndaj pacientëve.

Pyetje që mund t’i bëni mjekut tuaj

• Si e dini se çfarë po shkakton hipertensionin tim pulmonar?
• A është gjendja themelore e shërueshme?
• Çfarë lloj testesh do të më duhet të bëjë? A mbulohen nga sigurimi?
• A është e sigurt për mua të ushtroj? Çfarë lloj stërvitje mund të bëj?
• Kam probleme të tjera shëndetësore. A do të ndikojë trajtimi i hipertensionit pulmonar në trajtimin e problemeve të tjera shëndetësore?
• Do të më nevojitet të bëjë operacion? Çfarë përfshin ndërhyrja kirurgjike?