Herpesi: Simptomat, Diagnostifkimi dhe Trajtimi

Herpesi është emri i një grupi virusesh që shkaktojnë varrë të dhimbshme dhe plagë. Viruset më të zakonshme janë:

• Herpesi zoster – shkakton linë dhe herpesin
• Herpesi simplex virus (HSV) tipi 1 dhe tipi 2 – shkakton ethe (plagë) nga të ftohtit ose plagë nga temperatura e lartë rreth gojës dhe plagë në organet gjenitale (organet seksuale).
• Herpesi gjenital është një infeksion seksualisht i transmetueshëm (IST). Pasi të jeni infektuar, ju do të keni virus për pjesën tjetër të jetës.

Simptomat e herpesit

Shumë njerëz që marrin herpes kurrë nuk kanë simptoma. Ndonjëherë simptomat janë të lehta dhe ngatërrohen për një tjetër sëmundje të lëkurës. Nëse keni simptoma, ato mund të përfshijnë:

• Plagë të dhimbshme në zonën gjenitale, anus, mollaqe ose kofshë
• Kruarje
• Urinim të dhimbshëm
• Shkarkim vaginal
• Gunga të ndjeshme në ijë.

Gjatë paraqitjes së parë (të quajtur herpes primar), mund të përjetoni simptoma të ngjashme me atë të gripit. Këto përfshijnë dhimbje të trupit, temperaturë dhe dhimbje koke. Shumë njerëz që kanë infeksion herpesi nganjëherë do të kenë paraqitje të plagëve dhe simptomave. Simptomat zakonisht janë më pak të rënda se të herpesit primar. Frekuenca e paraqitjeve të simptomave gjithashtu tenton të ulet me kalimin e kohës.

Fazat e infeksionit

Pasi të jeni infektuar me virusin, do të kaloni nëpër faza të ndryshme të infeksionit.

Faza primare

Kjo fazë zakonisht fillon 2 deri 8 ditë pasi të jeni të infektuar. Zakonisht, infeksioni shkakton grupe të vogla dhe të dhimbshme të plagëve. Lëngu në plagë mund të jetë i qartë ose i turbullt. Zona nën plagë do të jetë e kuqe. Plagët hapen dhe bëhen plagë të hapura. Këto plagë mund të jenë të dhimbshme. Gjatë kësaj faze, urinimi mund të jetë i dhimbshëm. Gjithashtu, mund të keni temperaturë, dhimbje dhe simptoma të tjera sikur të gripit.

Përderisa shumica e njerëzve kanë një fazë fillestare të dhimbshme të infeksionit, disa nuk kanë simptoma fare. Ata madje as nuk e dinë se janë të infektuar.

Faza latente

Gjatë kësaj faze, nuk ka ethe, plagë, ose simptoma të tjera. Virusi udhëton nga lëkura në nervat pranë shtyllës kurrizore.

Faza e shumëzimit

Në këtë fazë, virusi fillon shumëzimin në përfundimet e fijeve nervore. Nëse këto përfundime nervore janë në zonat e trupit që janë në kontakt me lëngjet e trupit, virusi mund të hyjë në ato lëngje trupore. Kjo mund të përfshijë pështymën, spermën ose lëngjet vaginale. Nuk ka simptoma gjatë kësaj faze, por virusi mund të përhapet gjatë kësaj kohe.

Rikthimi

Shumë njerëz kanë plagë që shfaqen përsëri edhe pasiqë herpesi primar të kaloj. Kjo quhet përsëritje. Zakonisht, simptomat nuk janë aq të këqija sa ishin gjatë sulmit të parë.

Stresi, të qenurit i sëmurë ose të lodhur mund të ndihmojë në rikthim të herpesit. Të qëndruarit në diell ose periudha menstruale mund të shkaktojë këtë poashtu. Ju mund t’a dini kur do të ndodhë përsëritja sepse ndieni kruajtje, ndjesi shpimi ose dhimbje në vendet ku jeni infektuar.

Çfarë shkakton herpesin?

Virusi që shkakton herpes gjenital zakonisht përhapet nga një person në tjetrin gjatë seksit vaginal, oral ose anal. Virusi mund të hyjë në trup nëpërmjet depërtimit në lëkurë. Gjithashtu mund të depërtojë përmes lëkurës së gojës, penisit, vaginës, hapjes së traktit urinar ose anusit. Herpesi përhapet më lehtë kur plagët mund të shihen në personin e infektuar. Mund të përhapet në çdo kohë, edhe kur personi që ka herpes nuk përjeton asnjë simptomë.

Herpes gjithashtu mund të përhapet nga një pjesë e trupit tuaj në një tjetër. Nëse prekni plagët në organet gjenitale, ju mund ta bartni virusin në gishtat tuaj. Pastaj mund ta kaloni atë në pjesë të tjera të trupit duke përfshirë gojën ose sytë.Një grua shtatëzënë duhet t’i tregojë mjekut nëse ajo ka herpes gjenital ose nëse ajo ka pasur marrëdhënie seksuale me dikë që kishte atë.

Nëse keni infeksion nga herpesi gjenital në ose afër kohës së lindjes, mund ta kaloni atë tek fëmija juaj. Kur fëmija kalon përmes kanalit të lindjes, mund të vijë në kontakt me plagë dhe të infektohet me virusin. Kjo mund të shkaktojë dëme të trurit, verbëri apo edhe vdekje tek të sapolindurit.Nëse keni paraqitje të herpesit aktiv kur shkoni në lindje, mjeku mund të bëjë seksion cezarian (seksion C). Pastaj fëmija nuk do të duhet të kalojë nëpër kanalin e lindjes dhe të ekspozohet ndaj virusit.

Si diagnostikohet herpesi?

Mjeku do të kryejë një test fizik dhe do të shikojë plagët. Ai ose ajo mund të bëjë një kulturë të lëngjeve që merr nga plagët dhe ta testojë për herpes. Mund të bëhen edhe teste të gjakut ose teste të tjera të lëngut që merret nga fluskat e plagëve.

A mund të parandalohet apo shmanget herpesi?

Mënyra më e mirë për të parandaluar marrjen e herpesit është të mos pasurit marrëdhënie seksuale me këdo që ka virusin. Mund të përhapet edhe kur personi që e ka atë nuk tregon ndonjë simptomë. Nëse partneri juaj ka herpes, nuk ka asnjë mënyrë për të ditur me siguri se nuk do ta merrni.

Nuk ka raste që është krejtësisht e sigurt për të pasur marrëdhënie seksuale dhe për të mos përhapur herpesin. Nëse keni herpes, duhet t’i tregoni partnerit tuaj seksual. Duhet të shmangni seksin nëse keni ndonjë plagë. Herpesi mund të përhapet shumë lehtë nga një person në tjetrin kur plagët janë të pranishme.

Duhet të përdorni prezervativë sa herë që keni marrëdhënie seksuale. Ata mund të ndihmojnë në uljen e rrezikut për përhapjen e herpesit. Mirëpo prapë është e mundur të përhapet ose të bartët herpesi  edhe duke përdorur prezervativ.

Trajtimi i herpesit

Nëse mendoni se keni herpes, vizitoni mjekun sa më shpejt që të jetë e mundur. Është më lehtë për t’a diagnostikuar kur ka plagë. Ju mund të filloni trajtimin sa më shpejt dhe ndoshta do të keni më pak dhimbje me infeksionin.

Nuk ka shërim për herpesin mirëpo barnat mund të ndihmojnë. Ilaçet siç janë acikloviri dhe valacikloviri luftojnë kundër virusit herpes. Ato mund të shpejtojnë shërimin dhe të zvogëlojnë dhimbjen e herpesit për shumë njerëz. Ato mund të përdoren për të trajtuar herpesin primar apo të përsëritur.

Nëse ilaçet përdoren për të trajtuar herpesin e përsëritur, duhet të përdoren sapo të ndihet ndonjë ndjesi shpimi, djegie ose kruajtje. Ato mund të merren gjithashtu çdo ditë për të parandaluar përsëritjen. Acikloviri gjithashtu vjen në formë kremi ​​për t’a vënë në plagë gjatë fazës fillestare ose gjatë paraqitjes.

Po sikur të kem herpes dhe të mbetem shtatzënë?

Nëse keni herpes gjenital dhe jeni shtatzënë, sigurohuni që t’i tregoni mjekut tuaj. Ai ose ajo do t’ju japë një ilaç antiviral. Kjo do të bëjë që të zvogëlohet mundësia që të keni shfaqje të plagëve në ose afër kohës së lindjes së fëmijës tuaj. Nëse keni një shpërthim të herpesit gjenital në kohën e lindjes, ka shumë gjasa që mjeku të dorëzojë foshnjën tuaj sipas seksionit C. Me seksion C, rreziku i bartjes së herpesit tek fëmija juaj është i vogël.

Çfarë ndodh nëse marr herpes gjatë shtatzënisë?

Nëse keni paraqitje të herpesit primar gjenital gjatë shtatzënisë, tregoni mjekut tuaj. Ai ose ajo mund të dëshirojë të të trajtojë me ilaç antiviral. Rreziku i marrjes së herpesit nga fëmija juaj është shumë më i lartë nëse keni herpes primar gjenital afër kohës së lindjes.

Është e rëndësishme të shmangni marrjen e herpesit gjatë shtatzënisë. Nëse partneri juaj ka herpes dhe ju nuk e keni atë, sigurohuni që të përdorni kondom gjatë marrëdhënieve seksuale gjatë gjithë kohës. Partneri juaj mund ta kalojë infeksionin tek ju edhe nëse ai aktualisht nuk ka plagë. Nëse ka plagë të dukshme, shmangni marrëdhëniet seksuale plotësisht derisa plagët të shërohen.

Të jetosh me herpes

Është e zakonshme që të ndiheni fajtor ose të turpëroheni kur diagnostikoheni me herpes. Ju mund të mendoni se jeta juaj seksuale është shkatërruar ose dikush në të cilin keni menduar se mund të keni besim, ju ka dëmtuar. Mund të ndiheni të trishtuar ose të mërzitur. Bisedoni me mjekun tuaj të familjes për mënyrën se si ndiheni.

Mbani në mend se herpesi është shumë i zakonshëm. Rreth 1 në 6 të rritur e kanë atë. Herpesi mund të bëhet më pak i rëndë me kalimin e kohës. Ju mund të mbroni partnerin tuaj të seksit duke mos pasur marrëdhënie seksuale kur keni plagë dhe duke përdorur prezervativë në raste të tjera.

Këshilla në trajtimin e herpesit:

• Bisedoni me mjekun tuaj nëse mendoni se mund të keni herpes.
• Mos harroni se nuk jeni vetëm. Miliona njerëz kanë herpes.
• Mbani veten të shëndetshëm dhe kufizoni stresin tuaj.
• Mos i prekni plagët.
• Tregojini partnerit tuaj seksual dhe përdorni kondom.

Këshilla për të zbutur dhimbjen

• Merrni aspirin, acetaminofen (Tylenol) ose ibuprofen (Advil, Motrin).
• Vendosni pëlhura të vakëta ose të ftohta në vendin me plagë.
• Bëni banjë të vakët. (Një grua mund të urinojë në vaskën pasi të përfundojë banjën nëse ajo ka dhimbje gjatë urinimit. Kjo mund të ndihmojë hollimin e urinës në mënyrë që të mos djegë plagët aq shumë.)
• Mbani zonën të thatë dhe të pastër.
• Vishni të brendshme pambuku.
• Vishni rroba të gjera.

Pyetje që mund t’i bëni mjekut tuaj

• Cili është trajtimi më i mirë për mua?
• A është e sigurt të kem seks të pambrojtur nëse nuk kam ndonjë plagë?
• A mund të ja bartë vetes herpesin gjenital nëse unë gjithashtu kam herpes oral?
• Cila është mënyra më e mirë për të parandaluar paraqitjet e plagëve të herpesit?
• Nëse unë e barti herpesin tek foshnja ime, a ka ndonjë trajtim?
• A ka ndonjë efekt anësor gjatë trajtimit tim?
• A mund të jetoj një jetë normale me herpes?
• A jam në rrezik të zhvilloj ndonjë sëmundje tjetër?
• A ka ndonjë grup mbështetës në zonën time?
• A mund të bartë herpesin tek dikush tjetër edhe nëse nuk kam plagë?