Sëmundja Addison: Simptomat, Diagnostifikimi dhe Parandalimi

Sëmundja e Addison-it është një gjendje që ndikon në gjëndrat e veshkave të trupit tuaj. Këto gjëndra gjenden në krye të veshkave. Ato bëjnë hormonet që ndikojnë në disponimin tuaj, rritjen, metabolizmin, funksionimin e indeve dhe mënyrën se si trupi juaj i përgjigjet stresit.

Sëmundja Addison dëmton këto gjëndra. Ajo shkakton që trupi juaj të mos prodhoj më hormone. Sëmundja zakonisht prek njerëzit e moshës mes 30 dhe 50 vjeç. Megjithatë, kjo mund të ndodhë në çdo moshë dhe ndikon në të dy gjinitë,  burrat dhe gratë.

Simptomat e sëmundjes Addison

Simptomat shfaqen gjatë një periudhe prej disa muajsh. Ato janë vështirë të diagnostikueshme sepse janë të paqarta. Simptomat përfshijnë:

• lodhje
• dobësi muskulore
• dhimbje të nyjeve ose dhimbje të muskujve
• ethe
• humbje peshe
• të përziera, të vjella, ose diarre (që çon në dehidrim)
• dhimbje koke
• djersitje
• ndryshime në humor ose personalitet, të tilla si nervozizëm, ankth ose depresion
• humbje e oreksit
• errësim i lëkurës (i quajtur hiperpigmentim)
• errësim ose të humbje ndjenjash kur qëndron në këmbë, për shkak të presionit të ulët të gjakut
• dëshirë për ushqim të kripur
• dhimbje e rëndë e papritur në bark (pjesën e poshtmë të stomakut), pjesën e poshtme të shpinës, ose këmbët
• konfuzion ose te folur  i ngathët
• lëvizje të ngadalta
• kriza
• temperaturë e lartë

Kur simptomat shfaqen papritmas, ose gjendja përkeqësohet shpejt, kjo quhet dështim akut i veshkave. Ndonjëherë quhet kriza Addisoniane. Nëse nuk trajtohet, kjo mund të çojë në vdekje. Nëse keni ndonjë nga simptomat e mëposhtme, kontaktoni mjekun tuaj ose shkoni në një dhomë urgjence menjëherë:

• dhimbje e papritur dhe e fortë në pjesën e poshtme të shpinës, barkut ose këmbëve
• vjellje të rënda dhe diarre (që do të çojë në dehidrim)
• presioni më i ulët se ai normal i gjakut
• humbje ndjenjash
• nivelet e larta të kaliumit dhe nivelet e ulëta të natriumit

Çka shkakton sëmundjen e Addison?

Sëmundja e Addisonit është shkaktuar nga dëmtimi i gjëndrave të veshkave ose kur gjëndrat tuaja janë prekur nga një gjendje tjetër mjekësore. Kjo quhet pamjaftueshmëri e veshkave. Ka 2 lloje të pamjaftueshmërisë së veshkave:

Pamjaftueshmëria primare e veshkave: Kjo ndodh përmes dëmtimit të gjëndrave të veshkave nga një sëmundje autoimune (kur trupi juaj sulmon sistemin e tij imunitar). Shkaqe të tjera të pamjaftueshmërisë primare të veshkave përfshijnë:

• Tuberkulozi (ose infeksione të tjera) të gjëndrave të veshkave
• Kanceri i gjëndrave veshkore
• Gjakderdhja e gjëndrave të veshkave

Pamjaftueshmëria dytësore e veshkave: Kjo ndodh kur një tjetër gjendje shkakton ndalimin e  prodhimit të hormoneve nga gjëndrat veshkore. Për shembull, një problem me gjëndrën tuaj të hipofizës mund të shkaktojë sëmundjen sekondare Addison. Ose, sëmundja Addison mund të zhvillohet nëse ndaloni papritur mjekimin me kortikosteroid (si p.sh., prednisonin). Kortikosteroidet ndonjëherë përshkruhen për trajtimin e gjendjeve të tilla si astma, alergjitë, artriti, kanceri dhe problemet e sistemit imunitar.

Si diagnostikohet sëmundja Addison?

Mjeku juaj do t’ju kërkojë për historinë tuaj mjekësore dhe simptomat tuaja. Ai ose ajo mund të kryejë gjithashtu analiza laboratorike për të përcaktuar nëse keni sëmundjen Addison. Këto teste laboratorike përfshijnë:

• Testet e gjakut për të matur nivelin e hormoneve dhe mineraleve në trup. Mjeku juaj mund të kontrollojë gjakun tuaj para dhe pas një injeksioni për të parë nëse trupi juaj është duke iu përgjigjur normalisht niveleve të rritura të hormoneve të caktuara.
• Tomografia e kompjuterizuar (CT) ose imazhe me rezonancë magnetike (MRI) për të parë përmasat e gjëndrave të veshkave ose gjëndrrës së hipofizës. Këto skanime janë të ngjashme me rentgen.

A mund të parandalohet apo evitohet sëmundja e Addison?

Sëmundja e Addisonit nuk mund të parandalohet ose shmanget.

Trajtimi i sëmundjes Addison

Trajtimi i sëmundjes Addison zakonisht përfshin marrjen e hormoneve të përshkruara me recetë. Kjo mund të përfshijë hidrokortizone, prednizone, ose acetat kortizon. Nëse trupi juaj nuk është duke prodhuar sa duhet hormonin aldosteron, mjeku juaj mund të përshkruajë fludrokortison. Këto ilaçe merren çdo ditë me gojë (në formë pilule).

Mjeku juaj mund të rekomandojë që të merrni një ilaç të quajtur dehidroepiandrosteron. Disa gra që kanë sëmundjen Addison zbulojnë se marrja e këtij ilaçi përmirëson disponimin e tyre dhe nxitjen e dëshirës për marrëdhënie seksuale.

Nëse jeni duke përjetuar një krizë Addisoniane, keni nevojë për kujdes të menjëhershëm mjekësor. Trajtimi në mënyrë tipike përbëhet nga injeksione intravenoze (IV) të hidrokortizonit, tretësirës saline (ujë i kripur), dhe dekstrozës (sheqer). Këto injeksione ndihmojnë në rikthimin e presionit të gjakut, sheqerit në gjak dhe niveleve të kaliumit në nivele normale.

Të jetosh me sëmundjen Addison

Të jetosh me sëmundjen Addison përfshin të mësuarit për të jetuar me simptoma të pakëndshme. Përveç kësaj, duhet të bëhen përgatitje për mundësinë e krizës Addisoniane. Kjo është një emergjencë mjekësore që kërkon:

• Mbajtjen e një karte alarmuese dhe byzylyku në çdo kohë. Kjo i jep punëtorëve  mjekësor të urgjencës informacione për gjendjen tuaj.
• Mbani medikamente ekstra me vete në rast se harroni të merrni ilaçet tuaja. Pyesni mjekun tuaj për një formë të injektueshme të kortikosteroideve për përdorim në rast emergjence.
• Tregoni mjekut tuaj nëse simptomat tuaja ndryshojnë ose nëse ilaçet tuaja nuk funksionojnë ashtu siç kanë funksionuar më herët.

Pyetje që mund t’i bëni mjekut tuaj

• A është sëmundja Addison e trashëguar?
• A mund të përkeqësohet ashpërsia e simptomave të mia gjatë kohës?
• A është sëmundja Addison e rrallë?
• Mund të shkaktojë sëmundja Addison dështim afatgjatë të veshkave?