Virusi Ebola: Simptomat, Diagnostifikimi dhe Trajtimi

Sëmundja e virusit Ebola (EVD) është një sëmundje e rrallë por serioze e shkaktuar nga infeksioni i virusit Ebola. Ekzistojnë 5 lloje të njohura të virusit. Katër prej tyre prekin njerëzit. Një ndikon vetëm në primatët jonjerëzorë (majmunët, gorillat dhe shimpanzetë) dhe derrat.

EVD u identifikua për herë të parë në vitin 1976 pranë lumit Ebola në Republikën Demokratike të Kongos (ish Zaire). Në vitin 2014, shpërthime të mëdha ndodhën në vendet e Afrikës Perëndimore të Liberisë, Sierra Leones dhe Guineas. Sipas Qendrave për Kontrollin dhe Parandalimin e Sëmundjeve (CDC), kishte katër raste në Shtetet e Bashkuara. Njëmbëdhjetë njerëz u trajtuan dhe një person vdiq. Që atëherë, disa raste të vazhdueshme janë raportuar në Republikën Demokratike të Kongos.

Simptomat e sëmundjes së virusit Ebola

Simptomat e EVD shpesh fillojnë 8 deri në 10 ditë pasi një person është i infektuar me virusin. Virusi nuk mund të përhapet tek një person tjetër derisa të shfaqen simptomat.

Simptomat e hershme mund të përfshijnë:

• lodhje
• ethe
• dhimbje të muskujve
• dhimbje koke
• dhimbje të fytit
• dobësi

Simptomet e mëvonshme mund të përfshijnë:

• të përziera
• diarre
• dhimbje stomaku
• lëndime ose gjakderdhje të pashpjegueshme, të tilla si një hundë e përgjakshme, sytë e gjakosur, ose urinë e përgjakshme ose diarre

Çfarë shkakton sëmundjen e virusit Ebola?

Shkaku i saktë i EVD është i panjohur. Shkencëtarët besojnë se ajo është e mbartur nga kafshët dhe ka shumë të ngjarë që të vjen nga lakuriqët e natës, të cilët përhapin virusin Ebola tek kafshët dhe njerëzit e tjerë. Nuk ka prova se mushkonjat ose insektet e tjera mund të përhapin virusin. Sapo të infektohet, një person mund ta përhapë virusin te njerëzit e tjerë.

Virusi Ebola nuk është aq ngjitës sa viruset e zakonshme, të tilla si ftohjet ose gripi. Nuk përhapet përmes ajrit, ujit apo ushqimit.

Virusi Ebola përhapet përmes kontaktit të drejtpërdrejtë me:

• Gjakun e një personi të infektuar me virusin.
• Lëngjet e trupit, të tilla si qumështi i gjirit, jashtëqitja, pështyma, sperma, djersa, urina ose vjellja,e një personi të infektuar me virusin.
• Objekte, të tilla si gjilpëra apo shiringa, që janë të kontaminuara me virusin.
• Kafshët, si lakuriqët e natës dhe primatët, që janë të infektuar me virusin.

Kontakti i drejtpërdrejtë nënkupton që syri, goja, hunda ose lëkura e dëmtuar prek gjak të kontaminuar, lëngje ose një objekt. Lëkura e lënduar mund të jetë një prerje, gërvishtje, copëtim ose plagë e hapur.

Për shumicën e njerëzve, rreziku i infektimit me virusin Ebola është jashtëzakonisht i ulët.

Rreziku rritet nëse:

• Udhëtoni në një zonë ku kanë ndodhur shpërthime të njohura të EVD-së.
• Ndihmoni të kujdeseni për dikë të infektuar me virusin.
• Keni kontakt të drejtpërdrejtë me një person të infektuar me virusin. Edhe një trup i vdekur i infektuar ende mund të përhapë virusin.

Si diagnostikohet sëmundja e virusit Ebola?

Tregojini mjekut tuaj për simptomat dhe faktorët e rrezikut (për shembull, të gjitha udhëtimet e fundit). Ju duhet të keni simptoma të EVD dhe të keni pasur ekspozim të mundshëm në EVD në mënyrë që të diagnostikoheni me të. Mjeku juaj mund të bëjë një test gjaku për të konfirmuar nëse jeni infektuar.

Nëse jeni diagnostikuar me EVD, ju do të vendoseni menjëherë në izolim për të parandaluar përhapjen e virusit.

A mund të parandalohet ose shmanget sëmundja e virusit Ebola?

Aktualisht, nuk ka vaksinë për të mbrojtur kundër virusit Ebola. Megjithatë, shkencëtarët po punojnë në 2 vaksina që mund të jenë të disponueshme në të ardhmen.

Është e rrallë për njerëzit e Shteteve të Bashkuara ose vendeve të tjera të zhvilluara që të infektohen. Ju mund të ndihmoni të ulni rrezikun e infektimit duke bërë si më poshtë:

• Shmangni udhëtimin në zonat ku kanë ndodhur shpërthime të njohura të EVD.
• Mos prekni gjakun ose lëngjet trupore të një personi që mund të jetë i infektuar me virusin.
• Mos e prekni trupin e një personi që ka vdekur nga EVD.
• Mos prekni sendet që mund të jenë të kontaminuara me virusin.

Njerëzit që punojnë në mjediset e kujdesit shëndetësor duhet të jenë më të kujdesshëm rreth atyre që janë të infektuar ose në rrezik të infektimit me virusin Ebola.

Thirrni menjëherë mjekun tuaj nëse jeni në rrezik të shtuar për t’u infektuar dhe keni simptoma të EVD. Shmangni kontaktet me njerëzit e tjerë derisa të merrni kujdes mjekësor.

Trajtimi i sëmundjes së virusit Ebola

Aktualisht, nuk ka ilaç për të trajtuar EVD. Disa ilaçe eksperimentale janë duke u testuar.

Qëllimi kryesor i trajtimit është të menaxhoni simptomat tuaja. Mundësitë mund të përfshijnë:

• Marrja e lëngjeve për të parandaluar dehidrimin.
• Rregullimi dhe zëvendësimi i kripërave dhe kimikateve të tjera në trup.
• Ruajtja e presionit të gjakut.
• Marrja e ilaçeve për të lehtësuar ethet, diarren, vjelljen dhe dhimbjen.
• Marrja e oksigjenit.
• Trajtimi i infeksioneve të tjera.

Mbikëqyrja dhe kujdesi i afërt i profesionistëve të kujdesit shëndetësor është shumë i rëndësishëm. Pacienti me EVD mund të ketë nevojë për shërbime të kujdesit intensiv (ICU).

Të jetosh me sëmundjen e virusit Ebola

Në përgjithësi, EVD çon në vdekje në rreth gjysmën e njerëzve të infektuar. Njerëzit që shërohen nga EVD mund të jenë ende infektues. Virusi Ebola mund të qëndrojë në disa lëngje të trupit për një kohë.

Për shembull, burrat mund ta përhapin virusin përmes semenit të tyre deri në 3 muaj pas shfaqjes së simptomave. Ata nuk duhet të bëjnë seks, duke përfshirë seksin oral, gjatë kësaj kohe.

Virusi gjithashtu mund të mbetet në qumështin e gjirit, lëngun amniotik, lëngun e syrit dhe lëngun e shtyllës kurrizore.

Të mbijetuarit e Ebolës mund të kenë efekte anësore të qëndrueshme nga virusi. Këto mund të përfshijnë lodhje, dhimbje të muskujve dhe probleme me sy.

Pyetje që mund t’i bëni mjekut tuaj

• Si mund të di se a janë simptomat e mia të lidhura me sëmundjen e virusit Ebola?
• Si mund të parandalojë infeksionin me virusin në qoftëse më duhet të udhëtojë në një vend më shpërthime të EVD të njohura?
• Cilat mundësi trajtimi janë më të mira për mua?
• Për sa kohë jam infektuese me virusin?
• Pasi që kam EVD, a do ta kem gjithmonë ose a mund ta kem përsëri?