Koagulimi i Gjakut – Mpiksja e Gjakut

Mpiskja ose koagulimi i gjakut ndodh kur grumbuj të ndryshëm të gjakut janë formuar brenda trupit tuaj. Mpiksja është e rëndësishme për të parandaluar gjakderdhje të tepërt nëse jeni të lënduar ose të prerë. Megjithatë, kur një mpiksje gjaku bllokon rrjedhjen e gjakut në zona të rëndësishme të trupit tuaj, mund të jetë e dëmshme ose vdekjeprurëse. Mpiksja e gjakut mund të ndodhë në duart dhe këmbët e juaja, bark (stomak), zemër, mushkëri, tru dhe veshkë.

Ekzistojnë dy lloje të ndryshme të mpiksjeve të gjakut. Këto përfshijnë mpiksjet që qëndrojnë në vend dhe nuk lëvizin (trombozën) dhe ato që shkëputen nga vendi ku ato zhvillohen dhe lëvizin në zona të ndryshme brenda trupit tuaj (embolizmi). Varësisht se çka bllokon mpiksja ose ku shkon, një mpiksje e gjakut mund të jetë vdekjeprurëse.

Simptomet e mpiksjes së gjakut

Simptomat janë të ndryshme në varësi se ku ndodhet mpiksja e gjakut. Nëse mpiksja është në duar ose këmbë, ju mund të përjetoni dhimbje (që ndjehet si një ngërç intensiv), ënjtje dhe ndjeshmëri. Lëkura juaj mund të jetë e skuqur dhe e ngrohtë në prekje aty ku ndodhet mpiksja. Nëse mpiksja e gjakut është në abdomen, mund të përjetoni dhimbje të forta stomaku, të vjella dhe diarre.

Mpiksjet e gjakut që shkojnë në zemrën tuaj, shkaktojnë një ndjenjë të rëndë ose dhimbje në gjoks, dhimbje në pjesën e sipërme të trupit, gulçim, djersitje, të përziera dhe marramendje. Nëse mpiksja lëviz në mushkëritë tuaja, mund të përjetoni dhimbje të mprehtë të gjoksit, shpejtim të të rrahurave të zemrës, gulçim, djersitje dhe ethe. Mund të kollitni gjak. Një mpiksje gjaku në tru mund të shkaktojë dobësi në fytyrën, krahët ose këmbët tuaja, vështirësi në të folur dhe në të parë, dhimbje koke dhe marramendje.

Shumë prej këtyre simptomave janë simptomat që lidhen me gjendje të tjera, të tilla si sulme në zemër dhe goditje në tru. Nëse dyshoni se keni një mpiksje gjaku, menjëherë vizitoni një mjek.

Çfarë shkakton mpiksjen e gjakut?

Trupi juaj reagon ndaj një lëndimi ose prerje duke koaguluar gjakun tuaj ashtu siç duhet. Këto lloje të mpiksjeve nuk janë problem. Ndonjëherë një mpiksje e gjakut do të formohet pa shkak (siç është lëndimi ose prerja). Kjo ka më shumë gjasa të ndodhë me faktorë ose kushte të caktuara rreziku.

Faktorët e rrezikut përfshijnë:

• Qëndrimi i gjatë ulur. Kjo shpesh ndodh me udhëtimet ku ju jeni të detyruar të uleni për periudha të gjata (ajër, tren dhe makinë).
• Pushim i zgjatur në shtrat. Ky është shpesh rasti me kirurgji ose sëmundje.
• Shtatzënia.
• Pirja e duhanit.
• Obeziteti.
• Pilula kontraceptive / terapi e zëvendësimit të hormoneve/ ilaçe të kancerit të gjirit.
• Disa lloje të kancerit (pankreatik, i mushkërive, mieloma të shumta, apo kanceret e lidhura me gjakun).
• Trauma (lëndime serioze).
• Disa lloje të kirurgjive të mëdha.
• Mosha (veçanërisht mbi moshën 60 vjeçare).
• Një histori familjare e mpiksjes së gjakut.
• Çrregullime autoimune.
• Sëmundje të lidhura me inflamacionin kronik.
• Infeksione të caktuara (HIV / AIDS, hepatiti C ose sëmundja Lyme).

Si diagnostikohen mpiksjet e gjakut?

Nëse ju shkoni në zyrën e mjekut tuaj ose në një dhomë urgjence, mjeku do të shqyrtojë simptomat tuaja. Mjeku gjithashtu do t’ju pyesë për historinë tuaj mjekësore, historinë mjekësore të familjes suaj dhe ilaçet që po merrni. Mjeku mund të urdhërojë një test gjaku për të dërguar në laborator. Një test i gjakut gjithashtu mund të diagnostikojë një çrregullim autoimun ose infeksione të caktuara. Testi përfshin futjen e një gjilpëre të vogël në një venë në krahun tuaj për të nxjerrë një mostër gjaku. Ekzistojnë disa teste laboratorike të cilat mund të kontrollojnë për koagulimin jonormal dhe për praninë e antitrupave që ndërhyjnë me mpiksjen.

A mund të parandalohet apo evitohet mpiksja e gjakut?

Mpikjet  e gjakut janë shumë të parandalueshme. Për të parandaluar ose shmangur një mpiksje gjaku, njihni faktorët tuaj personal të rrezikut dhe kontrolloni rreziqet që mundeni. Për shembull, nëse pini duhan, ndaloni. Nëse jeni mbipeshë, humbni peshë. Nëse merrni pilula kontraceptive, bisedoni me mjekun tuaj për një alternativë efektive. Nëse nuk jeni aktiv, lëvizni. Nëse keni një histori familjare të mpiksjeve të gjakut, bisedoni me mjekun tuaj. Mjeku juaj mund të përcaktojë nëse duhet të marrësh ilaçe për të parandaluar mpiksjen e gjakut.

Trajtimi i mpiksjes së gjakut

Një koagulim gjaku trajtohet bazuar në vendin ku ndodhet. Ilaçet orale të hollimit të gjakut janë trajtimet më të zakonshme për mpiksjen e gjakut. Disa ilaçe mund të jepen përmes një kateteri (një tub i gjatë dhe i hollë) i futur në zonën e mpiksjes. Disa mpiksje mund të hiqen kirurgjikisht. Bisedoni me mjekun tuaj nëse jeni shtatzënë. Barnat mund të përfshijnë rreziqe për fëmijën tuaj të palindur. Nëse mpiksja e gjakut është për shkak të një infeksioni, mjeku juaj mund të jetë në gjendje të trajtojë infeksionin dhe të zvogëlojë rrezikun e një koagulimi.

Të jetosh me mpiksje të gjakut

Nëse zbulohet herët, një mpiksje e gjakut mund të trajtohet me sukses. Nëse nuk është trajtuar herët, cilësia jote e jetës varet nga serioziteti i dëmit. Për shembull, një mpiksje e gjakut mund të shkaktojë sulm në tru dhe vdekje. Nëse ju keni mbijetuar me sukses një mpiksje gjaku, mund të jetoni me frikën se do të keni një tjetër. Në këtë rast, jetesa me mpiksjen e gjakut përfshin përqëndrimin në parandalim. Nëse jeni duke u trajtuar me ilaçe të hollimit të gjakut, duhet të jeni të kujdesshëm për të mos prerë veten (madje edhe gjatë rruajtjes). Ilaçet mund ta bëjnë të vështirë për të ndaluar gjakderdhjen.

Pyetje që mund t’i bëni mjekut tuaj:

• Si mund ta tregoj dallimin midis simptomave të një mpiksje gjaku dhe një sëmundjeje tjetër?
• Sa kohë i duhet mpiksjes të udhëtojë në zona rreziku pasi që ndahet?
• Në qoftëse kam një nga sëmundjet ose gjendjet me faktor rreziku, a duhet të marr hollues të gjakut?
• Si do e di se a duhet të vizitojë mjekun, në qoftëse e pres veten gjatë kohës kur jam duke marr ilaçe për hollimin e  gjakut?