Të Ushqyerit e Foshnjës Tuaj – 12 Muajt e Parë

Të ushqyerit e foshnjës suaj 1-3 muajshe

Gjatë 3 muajve të parë të foshnjës, qumështi i gjirit ose formula do të ofrojnë të gjithë ushqyesit e nevojshëm.

Çfarë ndryshimesh duhet të pres?

Ndërsa foshnja juaj rritet, ushqimi do të ndryshojë. Bebet do të fillojnë të pijnë më shumë qumësht gjatë çdo ushqyerje, kështu që ata nuk do të kenë nevojë të ushqehen aq shpesh dhe do të flenë më shumë gjatë natës.

Oreksi i foshnjës suaj do të rritet gjatë rritjes së gromësirave. Vazhdoni të ushqeni me kërkesën e foshnjës dhe rrisni numrin e ushqimeve sipas nevojës.

Edhe fëmija juaj do të bëhet më i vëmendshëm sa të kalojnë javët, duke qarë dhe duke qeshur. Pra, ndoshta do të ketë më shumë bashkëveprim midis jush dhe fëmijës tuaj gjatë ushqimit.

Në vijim janë udhëzime të përgjithshme dhe fëmija juaj mund të jetë i uritur më shumë ose më pak se kaq. Prandaj është e rëndësishme t’i kushtoni vëmendje sinjaleve të fëmijës suaj kur tregon që është i uritur ose i ngopur. Foshnja që është ngopur mund të ngadalësojë, të ndalojë ose të largohet nga gjiri ose shishja.

Ushqyerja me gji: Sa dhe sa shpesh?

Ndërsa bebet rriten, ato do të fillojnë të ushqehen me gji më rrallë dhe do të flejnë për periudha më të gjata gjatë natës. Fëmija juaj ndoshta është duke ngrënë mjaftueshëm nëse ai ose ajo:

• Duket vigjilent, i kënaqur dhe aktiv

• Po fiton vazhdimisht peshë, rritje dhe zhvillim

• Ushqehet gjashtë deri tetë herë në ditë

• Lagë dhe përlyen pelenat në baza të rregullta

   

Fëmija juaj mund të mos jetë duke ngrënë mjaftueshëm nëse ai ose ajo nuk duket i kënaqur, madje edhe pasi të ushqehet, qanë vazhdimisht ose është nervoz. Telefononi mjekun e foshnjës nëse jeni i shqetësuar se fëmija juaj nuk po ha sa duhet.

Pak javë pas lindjes, foshnjat me gji tentojnë të kenë më pak jashtëqitje sesa më parë. Në moshën rreth 2 muaj, fëmija juaj nuk mund të ketë jashtëqitje pas çdo ushqimi, madje jo edhe çdo ditë. Nëse fëmija juaj nuk ka jashtëqitje pas 3 ditësh, telefononi mjekun tuaj.

Gjatë periudhave të rritjes së shpejtë, mund të vëreni se i vogli juaj dëshiron të ushqehet më shpesh. Kjo gjidhënie e shpeshtë dërgon sinjal për të bërë më shumë qumësht. Brenda pak ditësh, oferta dhe kërkesa do të bien në ekuilibër.

Foshnjat ekskluzivisht të ushqyera me gji duhet të marrin shtojca të vitaminës D brenda ditëve të para të jetës. Shtesa të tjera, ujë, lëng dhe ushqime solide zakonisht nuk janë të nevojshme.

Ushqyerja me formulë: Sa dhe sa shpesh?

Bebet tretin formulën më ngadalë se qumështin e gjirit, kështu që nëse jeni duke ushqyer me shishe, fëmija juaj mund të ketë më pak vakte se sa një foshnje me gji.

Ndërsa fëmija juaj rritet, ai ose ajo mund të hajë më shumë në çdo ushqim dhe mund të shkojë për shtrirje më të gjata në mes ushqimit. Ju gjithashtu do të vëreni se fëmija juaj po fillon të fle më shumë gjatë natës.

Gjatë muajit të dytë, foshnjat mund të marrin rreth 120-150 ml në çdo ushqim. Deri në fund të 3 mujorit, fëmija juaj mund të ketë nevojë për disa mililitra shtesë në çdo ushqim.

Është e lehtë për të tejngopur një fëmijë kur përdoret një shishe sepse është më e lehtë për të pirë nga një shishe sesa nga një gji. Sigurohuni që vrima në memen e shishes është e madhësisë së duhur. Lëngu duhet të pikoj ngadalë nga vrima dhe të mos derdhet. Gjithashtu, kundërshtoni dëshirën për të përfunduar shishen kur fëmija juaj tregon shenja të ngopjes.

Asnjëherë mos e fikso shishen. Mbështetja e shishes mund të shkaktojë nxënie fryme dhe kjo rrit shanset për të marrë infeksione të veshëve dhe prishjen e dhëmbëve.

A duhet të shqetësohem për pështyerjen?

Është normale që foshnjat të “pështyjnë” pas ngrënies apo gjatë gromësirave. Derdhja e një sasie të vogël – më pak se 30 ml – nuk duhet të jetë një shqetësim për sa kohë që ndodh brenda një ore nga të ushqyerit dhe nuk e shqetëson fëmijën tuaj.

Ju mund të zvogëloni pështymën në muajt e parë duke:

• Ushqyer fëmijën para se fëmija juaj të uritet shumë

• E mbajtur fëmijën tuaj në një pozitë gjysmë të drejtë gjatë ushqyerjes dhe për një orë pas

• Duke e ndihmuar fëmijën të gromësijë rregullisht

• Duke shmangur mbingopjen

• Duke mos e ngritur ose luajtur energjikisht me fëmijën tuaj menjëherë pas ushqyerjes

Nëse fëmija juaj duket se po pështyn sasi të mëdha, është duke pështyrë me forcë, është nervoz gjatë ose pas ushqimit, ose duket se po humbet peshë ose nuk po fiton peshë siç pritet, telefononi mjekun tuaj. Nëse fëmija juaj ka ethe ose tregon shenja të dehidrimit (të tilla si mos lagia e pelenave), telefononi menjëherë mjekun.

Këshillohuni me mjekun tuaj nëse keni ndonjë pyetje apo shqetësim në lidhje me ushqyerjen e foshnjës tuaj.

Të ushqyerit e foshnjës tuaj 4-7 muajshe

Shumica e foshnjave në këtë moshë prezantohen me ushqime të ngurta. Ekspertët rekomandojnë gradualisht fillimin e ushqimeve të ngurta kur foshnja është rreth 6 muajshe, në varësi të gatishmërisë së foshnjës dhe nevojave ushqyese.

Sigurohuni që të konsultoheni me mjekun tuaj përpara se t’i jepni ndonjë ushqim të ngurtë.

A është foshnja ime gati për të ngrënë ushqime të ngurta? Si mund të tregoni nëse foshnja juaj është e gatshme për ushqime të ngurta? Këtu janë disa këshilla:

A është zhdukur apo zvogëluar refleksi gjuhë-gëlltitje i fëmijës suaj?
Ky refleks, i cili pengon foshnjat nga mbytja, gjithashtu shkakton që ata të nxjerrin ushqimin nga goja e tyre.

A mund të mbështesë fëmija juaj kokën e tij ose të saj?
Për të ngrënë ushqim të ngurtë, një foshnje ka nevojë për kontroll të mirë të kokës dhe qafës dhe duhet të jetë në gjendje të ulët.

A është fëmija juaj i interesuar për ushqim?
Një fëmijë 6-muajsh që shikon dhe kap ushqimin në drekë është qartë i gatshëm për llojllojshmëri të ushqimit.

Nëse mjeku ju jep leje, por fëmija juaj duket i zhgënjyer ose i pakënaqur kur I jepni ushqime të ngurta, provoni të prisni disa ditë ose edhe javë para se të provoni përsëri. Të ngurta janë vetëm një shtojcë në këtë pikë – qumështi i gjirit dhe formula do të plotësojnë nevojat themelore ushqyese të fëmijës tuaj.

Si të fillojë me ushqime të ngurta

Kur fëmija juaj është gati dhe mjeku ju ka dhënë mundësinë për të provuar ushqimet e ngurta, zgjidhni një kohë të ditës kur fëmija juaj nuk është i lodhur ose i bezdisshëm. Duhet që fëmija juaj të jetë pak i uritur, por jo kaq i uritur saqë ai ose ajo është i/e mërzitur. Kështu që mund të dëshironi që fëmija juaj të ushqehet me gji një kohë ose me shishe si zakonisht.

Vendoseni fëmijen tuaj të qëndrojë i mbështetur në prehër ose në një vend të ngritur për foshnja. Foshnjat që rrinë mirë, zakonisht rreth 6 muaj, mund të vendosen në një karrigë të lartë me një rrip sigurie.

Shumica e ushqimeve të para të foshnjave janë drithëra të pasuruara me hekur të përzier me qumështin e gjirit. Vendosni lugën pranë buzëve të fëmijës suaj dhe lini fëmijën të nuhatë dhe të shijojë. Mos u habitni nëse luga e parë refuzohet. Prisni një minutë dhe provoni përsëri. Shumica e ushqimeve të ofruara për fëmijën tuaj në këtë moshë do të përfundojnë në mjekrën e foshnjës, në çarçafë ose në tabaka të ulëses. Përsëri, ky është vetëm fillimi. Mos shtoni drithëra në shishen e foshnjës nëse doktori juaj nuk ju udhëzon ta bëni këtë, pasi kjo mund të bëjë që foshnjat të bëhen mbipeshë dhe nuk ndihmonë që foshnja të mësojë se si të hajë ushqime të forta.

Sapo i vogli juaj mëson ngrënien e drithërave nga një lugë, mund të jetë koha për të shtuar perime, fruta ose mish si përbërës të vetëm. Rendi në të cilin futen ushqimet nuk ka rëndësi, por shkoni ngadalë. Shtoni një ushqim në kohë dhe prisni disa ditë para se të provoni diçka tjetër të re.

Kjo do t’iu lejojë të identifikoni ndonjë ushqim ndaj të cilit fëmija juaj mund të jetë alergjik.

Fëmija juaj mund të marrë pak kohë për të “mësuar” se si të hajë ushqime të ngurta. Gjatë këtyre muajve do të vazhdoni të jepni ushqimet e zakonshme të qumështit të gjirit ose formulës, prandaj mos u shqetësoni nëse foshnja juaj refuzon ushqime të caktuara në fillim ose nuk duket e interesuar. Mund të zgjasë pak kohë.

Ushqime që duhet shmangur

Fëmijët janë në rrezik më të lartë për zhvillimin e alergjive ushqimore nëse një ose më shumë anëtarë të familjes së afërt kanë alergji ose gjendje të lidhura me alergji, si alergjitë e ushqimit, ekzemë ose astma. Bisedoni me mjekun tuaj për ndonjë histori familjare të alergjive ushqimore.

Në disa fëmijë, shansi i tyre për të zhvilluar alergji në kikirikë mund të lidhet me kur fillojnë të hajnë produkte me kikirikë. Bisedoni me mjekun tuaj për mënyrën se si dhe kur t’I shtoni këto ushqime për fëmijën tuaj.

Shenjat e mundshme të alergjive ushqimore ose reaksioneve alergjike përfshijnë:

• Njolla të kuqe në lëkurë
• Fryerje të barkut ose gazra të shtuara
• Diarre
• Të vjella

Për reaksione më të rënda alergjike, si vështirësi në frymëmarrje, merrni menjëherë kujdes mjekësor. Nëse fëmija juaj ka ndonjë lloj reagimi ndaj një ushqimi, mos e ofroni atë përsëri derisa të flisni me mjekun tuaj.

Gjithashtu, mos i jepni mjaltë deri pas ditëlindjes së parë të foshnjës. Mjalti mund të përmbajë spore të caktuara që, edhe pse të padëmshme për të rriturit, mund të shkaktojnë botulizëm në foshnje. Dhe mos jepni qumësht të rregullt të lopës derisa fëmija juaj të jetë më i vjetër se 12 muaj sepse nuk ka ushqyesit për të cilët foshnjat kanë nevojë.

Këshilla për shtuarjen në menu të ushqimeve të ngurta

Me ritmin e shtuar në jetën familjare, shumica e prindërve zgjedhin ushqimet e përgatitura në mënyrë komerciale në fillim. Ato vijnë në kavanoza të vegjël dhe të përshtatshëm dhe prodhuesit duhet të përmbushin udhëzimet strikte të sigurisë dhe të ushqyerit. Shmangni markat me mbushës dhe sheqer të shtuar.

Nëse planifikoni të përgatitni ushqimet e foshnjës në shtëpi, duke i purifikuar ato me një përpunues të ushqimit ose blender, këtu janë disa gjëra që duhet të mbani në mend:

• Mbroni foshnjën tuaj dhe pjesën tjetër të familjes nga sëmundjet e ushqimit, duke ndjekur rregullat për sigurinë e ushqimit (duke përfshirë edhe larjen e duarve mirë dhe shpesh).
• Përpiquni të ruani ushqyesit në ushqimin e foshnjës duke përdorur metoda gatimi që mbajnë më shumë vitamina dhe minerale. Përpiquni të avulloni apo pjekni frutat dhe perimet në vend të valimit, proces i cili largon ushqyesit.
• Ngrijeni pjesët që nuk do t’i përdorni menjëherë në vend që ti konzervoni ato.
• Mos shërbeni rrepa, spinaq, bishtaja, kunguj apo karrota të përgatitura në shtëpi tek foshnjet më të reja se 4 muajsh. Këto mund të përmbajnë nivele të larta të nitrateve, të cilat mund të shkaktojnë anemi në bebe. Në vend të tyre përdorni varietetet e konzervuara të këtyre perimeve.

Nëse e bleni ushqim për foshnjën ose e përgatitni vetë, mos harroni se tekstura dhe konsistenca janë të rëndësishme. Në fillim, foshnjat duhet të kenë ushqime me një përbërës të vetëm të purifikuar mirë. (Për shembull, vetëm mollë, jo mollë dhe dardha të përziera së bashku.)

Pasi ta keni provuar me sukses ushqimet individuale, është mirë që të ofroni një përzierje të puruar të dy ushqimeve. Kur fëmija juaj është rreth 9 muajsh, një teksturë më grimcore ose e trashë do të jetë në rregull pasi ai ose ajo fillon të dal në një dietë që përfshin më shumë ushqime tavoline.

Nëse përdorni ushqim të përgatitur komercialisht në kavanoza, vendosni disa nga ky ushqim në një tas për të ushqyer fëmijën tuaj. Mos e ushqeni fëmijën tuaj direkt nga kavanoza sepse bakteret nga goja e foshnjës mund të kontaminojnë ushqimin e mbetur. Nëse ngrini kavanoza të hapura të ushqimit për foshnjat, është më mirë të hedhni çdo gjë që ka mbetur pa ngrënë brenda një ose dy ditësh.

Në moshën rreth 6 muajsh është koha e mirë për të njoftuar fëmijën tuaj me filxhan. Blej një me doreza të mëdha dhe me kapak dhe mësoni fëmijën tuaj se si të mbajë dhe të pijë prej saj. Ju mund të keni nevojë të provoni disa gota të ndryshme për të gjetur atë që përshtatet më shumë për fëmijën tuaj. Përdorni ujë fillimisht për të shmangur pastrimin e çrregullt.

Ju mund të jepni lëng foshnjës tënde 6-mujore, por shërbejeni vetëm me lëng frutash 100%. Mos i jepni lëng nga shishja dhe mbani mend që të kufizoni sasinë e lëngut që fëmija juaj pi në më pak 120 ml në ditë. Shumë lëng shton kalori shtesë pa ushqimin e qumështit të gjirit ose formulës. Pirja e lëngjeve të tepërta mund të kontribuojë në rritjen e peshës së tepërt dhe mund të shkaktojë diarre.

Qëllimi juaj gjatë muajve të ardhshëm është të shtoni një shumëllojshmëri ushqimesh, duke përfshirë drithërat, hekurin, frutat, perimet dhe mishin e pastër. Nëse fëmija juaj nuk duket të pëlqejë një ushqim të veçantë, provo përsëri më vonë. Mund të duhen mjaft përpjekje përpara se fëmija të mësohet me  ushqime të caktuara.

Të ushqyerit e foshnjës tuaj 8-12 muajshme

Nga 8 muajsh, shumica e foshnjave janë të mësuar me marrjen e drithërave të pasuruar me hekur dhe ushqimeve pure që janë pjesë e dietës së tyre, së bashku me qumështin e gjirit ose formulën.

Gjatë muajve të ardhshëm, ata do të fillojnë të eksplorojnë ushqimet e tryezës.

Ndryshimi i zakoneve të ushqyerjes

Ndërsa zgjeron menunë e foshnjës, vazhdoni të provoni ushqime të reja (disa ditë deri në një javë) për të parë nëse ka ndonjë reaksion alergjik. 

Ju mund të blini ushqime për fëmijë që ofrojnë shije dhe tekstura të reja. Mund të shtypni , të preni, përzieni apo bluani çfarëdo ushqimi që ha pjesa tjetër e familjes. Për të parandaluar ngulfatjen, gatuani ushqimin e tryezës pak më gjatë, derisa të bëhet shumë i butë dhe preni ato në copa të vogla që fëmija juaj të mund t’I marrë në mënyrë të sigurt.

Deri në kohën që foshnjat janë rreth 9 muajsh, zakonisht kanë shkathtësi dhe koordinim për të marrë ushqimin midis gishtit tregues dhe gishtit të madh, në mënyrë që ata të mund të provojnë të ushqehen me gishtat e tyre.

Nëse nuk e keni ende këtë, bashkojeni foshnjën tuaj me pjesën tjetër të familjes në ngrënie. Në këtë moshë, ata gëzojnë të qenurit në tryezë.

Deri në ditëlindjen e parë, foshnjat janë gati të kalojnë nga formula në qumështin e lopës. Nëse jeni duke ushqyer me gji, mund të vazhdoni përtej ditëlindjes së parë të fëmijës tuaj, nëse dëshironi. Nëse vendosni të ndaloni dhënien e gjirit para ditëlindjes së parë të lindjes, duhet të jepni formulë të pasuruar me hekur. Nëse fëmija juaj është mbi 12 muaj, mund të ofroni qumësht normal.

Ju ndoshta keni njoftuar fëmijën tuaj me filxhan, kështu që le të vazhdojë të mësojë t’a përdorë. (Lëngu duhet të jepet gjithmonë nga një filxhan, jo nga shishja.) Pas 12 muajsh mund të shërbeni qumështin normal në një filxhan, i cili do të ndihmoj kalimin nga shishja.

Siguria në ushqyerje

Asnjëherë mos e lini fëmijën tuaj të pashoqëruar gjatë ngrënies. Mos i shërbeni ushqimet që fëmijsë suaj mund t’i mbetet në fyt, të tilla si kokërr rrushi, perimet e papërpunuara, frutat e forta, rrush të thatë, bukë të bardhë, copa djathi të fortë, kokoshka dhe karamele të forta.

Nëse nuk jeni i sigurt rreth një ushqimi, pyesni veten:

• A shkrihet në gojë? Disa drithëra  dhe disa keksa të thata shkrihen në gojë.

• A është e gatuar mjaftueshëm që të shtypet lehtë? Perimet dhe frutat e pjekura mirë do të shtypen lehtë. Poashtu edhe frutat dhe perimet e konzervuara. (Sigurohuni që të zgjidhni ushqime të konservuara të cilat nuk kanë sheqer ose kripë të shtuar.)

• A është natyralisht e butë? Djath gjedhi, djathi i copëtuar dhe copa të vogla tofu janë të buta.

• A mund të hahet pa dhëmbë? Pjesët e bananes së qëruar dhe makaronat e gatuar mirë mund të hahen ashtu.

Si t’a bëjë që të funksionojë ushqyerja?

Mbajeni në mend personalitetin e fëmijës suaj kur ushqeni atë. Një fëmijë që i pëlqen t’i bëni shumë stimulim, mund ta shijojë kur luani “aeroplan” me lugë për t’a ushqyer.

Megjithatë, një numër më i ndjeshëm i fëmijëve mund të kenë nevojë që fokusi të mbetet në ushqyerje me shpërqëndrime minimale. Nëse fëmija juaj refuzon shijet dhe teksturat e reja, shërbeni atë ushqim të ri në pjesë të vogla dhe përzieni me ushqimin që e dini që fëmija juaj pëlqen.

Sa duhet të hajë fëmija im?

Formula e foshnjave dhe qumështi i gjirit vazhdojnë të sigurojnë ushqyes të rëndësishëm për foshnjat në rritje, por foshnjat do të fillojnë të pijnë më pak, ndërsa i afrohen ditëlindjes së parë. Tani marrin më shumë lëndë ushqyese nga shumëllojshmëria e ushqimeve që kanë mësuar për të ngrënë dhe shijuar.

Ju mund të shqetësoheni se po ushqeni fëmijën tuaj shumë ose jo. Kushtojini vëmendje sinjaleve të fëmijës suaj ndaj urisë dhe ngopshmërisë. Një fëmijë i cili është i ngopur mund të thith më me pak entuziazëm, të ndalojë ose të largohet nga gjiri ose shishja. Me ushqime të ngurta, fëmija juaj mund të largohet, të refuzojë të hapë gojën ose të pështyjë ushqimin.

Lëreni fëmijën të vetushqehet me dorë ose të mbajë një lugë derisa ju e ushqeni aktualisht. Kjo është përgatitje e mirë për vitet e foshnjërisë, kur fëmijët marrin përgjegjësinë për vetushqyerje. Dhe në qoftë se ju nuk e keni bërë akoma, vendosni orar të rregullt për ushqim dhe grimtësira.