6 Probleme të Zakonshme të Ilaçeve në Plakje dhe Çfarë Mund të Bëni

Nëse po ndihmoni një person të moshuar me shëndet dhe kujdes shëndetësor, shanset janë që personi të marrë të paktën pak ilaçe me recetë, nëse jo disa.

A keni menduar ndonjëherë nëse ai ose ajo është në medikamentet e duhura? A shqetësoheni për efektet anësore dhe ndikimet që që mund të kenë?

Këto janë shqetësime të ndjeshme. Megjithëse medikamentet shpesh ndihmojnë në ruajtjen e shëndetit dhe mirëqenies, studimet kanë treguar në mënyrë të përsëritur se shumë të rritur të moshuar përfundojnë duke vuajtur nga problemet që lidhen me ilaçet.

Gjashtë probleme të përbashkëta që lidhen me ilaçet në të rriturit e moshuar

Këtu janë problemet më të zakonshme:

• Efektet anësore që ndikojnë tek të menduarit dhe ekuilibri. Megjithëse të gjitha medikamentet mund të shkaktojnë efekte anësore, një numër i konsiderueshëm i barnave që përdoren zakonisht janë të njohura për të përkeqësuar të menduarit dhe balancimin tek të moshuarit. Këtu përfshihen: 
  • Droga në një klasë të njohur si “antikolinergikë”, e cila përfshin barna për fshikëzën overaktive, kruajtje / alergji, marramendje, nauze, dhe barna të caktuara për dhimbje nervore ose depresion. Difenhidramine, ose Benadryl, është një antikolinergjik i përdorur shpesh që shpesh përfshihet ilaçet e gjumit që merren pa përshkrimin e mejkut dhe PM-versioni i ilaçeve kundër dhimbjes.
  • Sedativet dhe qetësuesesit, të cilat shpesh përshkruhen për gjumë ose për ankth. Shembujt përfshijnë zolpidem dhe lorazepam (emrat e markave Ambien dhe Ativan, respektivisht).
  • Këto ilaçe mund të rrisin rrezikun e rrëzimit, ose mund të provokojnë konfuzion. Geriatrikiantët zakonisht rekomandojnë ndalimin ose zvogëlimin e dozës së këtyre ilaçeve. 
• Simptomat vazhdojnë pavarësisht nga trajtimi me ilaçe. Shumë njerëz të moshuar fillojnë me një ilaç për një simptomë të caktuar, siç janë dhimbja, urthi, mosmbajtja ose depresioni. Por pasi vizitat e kujdesit parësor kanë tendencë të jenë të zëna, është e lehtë për mjekët – dhe madje edhe pacientët – që të shtyjnë përcjelljen e simptomave pafundësisht. (Shumë simptoma do të përfitonin nga trajtimi jo-mjekësor, por kjo është një çështje tjetër.) 
  • Në shumë raste, një “dozë fillestare” është e përshkruar, por nuk është e rregulluar.
  • Të rriturit më të moshuar mund të përfundojnë me rreziqet dhe barrën e marrjes së një ilaçi – përfshirë koston e tij – duke mos përfituar shumë nga ky ilaç.
  • Geriatrikantët zakonisht përpiqen për të siguruar që të gjitha barnat për simptomat janë duke shërbyer për qëllim të dobishëm në përmirësimin e mirëqenies ose cilësinë e jetës. 
• Ndërveprimet e drogës. Disa barna kanë tendencë të bashkëveprojnë me të tjerët. Një burim i shpeshtë i problemeve është varfarina, një hollues i zakonshëm i gjakut, i cili mund të ndërveprojë me antibiotikë, si dhe me barna të tjera. (Përkundër rreziqeve të tij, shpesh është e përshtatshme të përshkruhet varfarinë për të rritur më të vjetër.) 
  • Varfarina është një nga shkaqet më të zakonshme të hospitalizimeve të lidhura me ilaçet tek të rriturit më të moshuar.
  • Për të zvogëluar rrezikun e problemeve serioze, mund të nevojitet kujdes shtesë në monitorimin e efektit të varfarinës (nëpërmjet testit të gjakut të protrombinit) dhe kujdes shtesë në kontrollimin e ndërveprimeve kur një ilaç i ri është i përshkruar.
    
  • Efekte anësore për shkak të një efekti të fortë të drogës tek personi më i vjetër. 

    Shembuj të kësaj përfshijnë:

  • Medikamentet e presionit të gjakut në një dozë që zvogëlon presionin e gjakut nën nivelin e duhur. Kjo mund të rezultojë në marramendje, apo edhe rrëzim, kur një person i moshuar është duke qëndruar në këmbë.
  • Sheqeri i gjakut që është ulur mjaft shumë nga barnat e diabetit. Episodet e sheqerit të ulët në gjak mund të shkaktojnë rrëzimin dhe kanë qenë të lidhura me rënien më të shpejtë kognitive. Droga që ulin nivelin e sheqerit në gjak janë të përfshira në shumë hospitalizime lidhur me medikamentet. 
• Barra për caktimin dhe marrjen e medikamenteve. Shumë të rritur të moshuar përfundojnë me disa pilula për të marrë në kohë të ndryshme gjatë ditës. Në një minimum kjo shpesh është diçka problematike; në rastet më të këqija kjo zvogëlon seriozisht cilësinë e jetës. 
  • Disa të rritur të moshuar nuk janë në gjendje të marrin të gjitha medikamentet e tyre siç duhet. Varësisht se cilat medikamente mungojnë, kjo mund të shkaktojë efekte serioze në shëndetin e një personi të moshuar. 
• Kostoja e medikamenteve. Edhe me mbulimin e ilaçeve me recetë nga Sigurimi Shëndetësor shpenzimet mujore të barnave mund të jenë të larta. Kjo është një barrë për të rriturit më të moshuar, të cilët shpesh kanë burime të kufizuara financiare.
  • Gjithashtu mund të bëjë që njerëzit të mos marrin disa medikamente të caktuara ose të mos plotësojnë recetën për medikamente më të shtrenjta (si p.sh inhalatorët).

Sigurisht që ka shumë probleme të tjera të lidhura me medikamentet që mund të ndodhin, sidomos kur përfshihen hospitalizime ose mjekë të shumtë. Por ato më sipër janë veçanërisht të zakonshme kur bëhet fjalë për kujdesin primar të të rriturve më të moshuar.

Çfarë mund të bëni

Në një botë ideale, çdo i rritur i moshuar do të ketë qasje në një proces të besueshëm për shqyrtimin e ilaçeve, duke siguruar që benifitet të jenë më të mëdha se rreziqet dhe ngarkesat, dhe monitorimim për efektet anësore dhe problemet.

Megjithatë, siç e dini shumë prej jush, sistemi ynë i kujdesit shëndetësor nuk është ende ideal për të rriturit e moshuar. Pra, nëse kujdeseni për një person të moshuar dhe dëshironi të jeni proaktiv në lidhje me kontrollin e barnave, këtu janë disa gjëra specifike që mund të bëni:

• Shqyrtoni Listën e Beers të medikamenteve potencialisht të papërshtatshme për të rriturit e moshuar dhe shikoni nëse i afërmi juaj më i vjetër po merr medikamente në këtë listë. Ky dokument përfshin një listë gjithëpërfshirëse të barnave “antikolinergjike” dhe gjithashtu liston medikamente të tjera që janë veçanërisht të rrezikshme për të moshuarit.

• • Mos u frikësoni nëse zbuloni se një person i moshuar po merr një ilaç në këtë listë. Bëni planin për të diskutuar me mjekun. Ju do të dëshironi të kuptoni se pse përfitimet ka mundësi të tejkalojnë barrën, dhe gjithashtu mund të pyesni nëse është e mundur të përdoret një dozë më e ulët.
    
  • Nëse keni nevojë për ndihmë për të zbuluar barna të rrezikshme konsideroni të pyesni një farmacist për ndihmë. 
• Bëni një listë gjithëpërfshirëse të të gjitha ilaçeve që merren. Përfshini barnat me recetë, barnat që merren pa recetën e mjekut dhe suplementet bimore. Pastaj, për çdo ilaç të marrë, sigurohuni që ju dhe të afërmit tuaj të vjetër të kuptojnë: 
  • Qëllimin e marrjes së ilaçit. Pyesni veten nëse ilaçi duket se po i shërben qëllimit të saj. Nëse nuk jeni të sigurt, planifikoni të
    pyesni mjekun. Nëse është një ilaç për të menaxhuar një simptomë të tillë si dhimbja, merrni parasysh se si duket simptoma. Nëse mjeku nuk e ka rivlerësuar simptomin kohët e fundit, ose nëse simptoma është ende shqetësuese, do të dëshironi të diskutoni me mjekun.
  • Nëse ka alternativa për marrjen e ilaçit. Sidomos kur është fjala për trajtimin e simptomave, shpesh ekzistojnë alternativa pa ilaçe që mund dhe duhet të merren parasysh. Për shembull, disa lloje këshillimi mund të jenë efektive për depresion dhe ankth. Terapia fizike mund të ndihmojë në trajtimin e disa formave të dhimbjes. Ushtrimet në dysheme të legenit dhe toiletingu me kohë mund të zvogëlojnë mosmbajtjen.
  • Nëse një dozë më e ulët është e mundur. Në përgjithësi, rreziku i efekteve anësore dhe problemeve shkon me doza më të larta të barnave. Konsideroni pyetjen nëse një dozë më e ulët është e mundur për ndonjë nga medikamentet. 
• Nëse jeni i shqetësuar për ndërveprimet e ilaqit, kontrolloni listën e barnave për ndërveprime ndoshta të rrezikshme.
  • Mos harroni të përfshini ndonjë ilaç pa përshkrim ose suplementet kur kontrolloni ndërveprimet.
  • Ju mund të përdorni një kontrollues online për ndërveprimin e ilaçeve ose kërkoni ndihmë nga një farmacist.
  • Nëse identifikoni një bashkëveprim potencialisht problematik, lajmëroni mjekun sa më shpejt që të jetë e mundur. Por, mos ndaloni ilaçet tuaja, pasi që kjo mund të jetë e rrezikshme. 
• Nëse kostoja është problem, pyesni mjekun për mundësitë e reduktimit të ilaçeve, ose të paktën të kaloni në alternativa më pak të shtrenjta.
  • Për shembull, ndalimi i një ilaçi që nuk funksionon mirë për një simptomë mund të ndihmojë në reduktimin e kostove të ilaçeve.
  • Nëse mjekimi kërkohet për një problem të caktuar, siç është presioni i lartë i gjakut, pyesni nëse ekziston një ilaç i lirë.
  • Farmacistët mund të jenë në gjendje të ofrojnë sugjerime për alternativa më pak të kushtueshme, ose mënyra të tjera për të modifikuar planin e ilaçeve. 
• Nëse marrja e barnave në orar është problem, kërkoni ndihmë nga mjeku për të thjeshtuar dhe përmirësuar planin e përditshëm të ilaçeve.
  • Për ilaçe që mirren disa herë në ditë, mund të ketë një mundësi të merren një herë në ditë.
  • Ose pyesni nëse një ilaç mund të ndalet, dhe në vend të saj të provohet trajtimi pa ilaçe.
    
  • Farmacistët shpesh mund të rekomandojnë mënyra për të rregulluar në mënyrë të sigurt se si dhe kur ti merrni medikamentet. 
• Mbani mjekët të informuar mirë për medikamentet tuaja dhe për përdorimin e tyre. Në veçanti, ndihmoni mjekët të shmangin këto dy grackat  e zakonshme:
  • Konfuzion në atë që është përshkruar nga mjekët e tjerë. Shumica e të moshuarve shohin mjekë të shumtë dhe qëndrimet në spital mund të krijojnë ndryshime shtesë në listën e ilaçeve. Mos supozoni që mjekët kanë një listë të azhurnuar. (Ata pothuajse kurrë nuk e kanë!) Në vend të kësaj, sillni një listë të përditësuar çdo herë që shihni mjekun, ose më mirë akoma, sillni edhe shishet. Mos harroni të përfshini shtesat dhe ilaçet të pa përshkruara nga mjeku.
  • Konfuzioni për atë që personi më i vjetër po merr aktualisht. Nëse i afërmi juaj nuk e ka plotësuar një recetë për shkak të kostos, ose nuk është duke marrë një ilaç për ndonjë arsye, sigurohuni që ta informoni mjekun për këtë. Kjo është veçanërisht e rëndësishme nëse personi më i vjetër ka pasur shqetësime lidhur me efektet anësore.

Duke zbatuar disa nga – ose në mënyrë ideale të gjithë – hapat e mësipërm, ju mund të ndihmoni që të siguroheni që një person i moshuar të përfitojë më shumë nga medikamentet, duke minimizuar rreziqet dhe barrën.